Πανηγυρική εκδήλωση στο Φοινικόδασος για τα εγκαίνια του ιερού Ναού της Παναγίας της Παναγιούδας ( 22/5/1927)
Ο Καλαμιάρης ευτύχισε να φιλοξενήσει μια σειρά από επώνυμες οικογένειες είτε αυτές ήταν αυτόχθονες, είτε προερχόταν απ την πόλη της Μυτιλήνης, αποκτώντας με τον τρόπο αυτό τον τίτλο « Αριστοκρατικός». Ο Παναγιώτης Αλεπουδέλλης, πατέρας του μεγάλου νεοέλληνα και νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, γεννήθηκε και μεγάλωσε στον οικισμό. Η οικογένεια άλλαξε επίθετα στο πέρασμα του χρόνου όπως Αλεπός και Λεμονός . Ο Λεμονός σύμφωνα με τον Βαλέτα, υπήρξε ένας απ του ένθερμους υποστηρικτές της Ελληνικής επανάστασης του έτους 1821, προσφέροντας και σημαντική οικονομική υποστήριξη. Το όνομά του προήλθε από τα πολλά λεμονόδενδρα τα οποία διατηρούσε όχι μόνο στον Καλαμιάρη αλλά και στη γύρω περιοχή. Παράλληλα η οικογένεια ανέπτυξε και αξιόλογη επιχειρηματική δραστηριότητα ασχολούμενη με την πυρηνελαιουργία και τη σαπωνοποιία. Η δημοσίευση ιδιωτικών συμφωνητικών μελών της οικογενείας για την ενοικίαση ιδιοκτητών χώρων στην προκυμαία της Παναγιούδας αποδεικνύουν την ταχύτατη ανάδειξή της σε οικονομική δύναμη.
Η απόκτηση πλούτου οδήγησε την οικογένεια Αλεπουδέλλη στη λογική των χορηγιών. Δύο βρύσες οι οποίες δεν υπάρχουν στις μέρες μας, η πρώτη εγγύς του πύργου της οικογένειας στον Καλαμιάρη και η δεύτερη στο χώρο του γηπέδου ποδοσφαίρου της Παναγιούδας, καθώς και το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ιερού Ναού της Παναγίας, ήταν έργα των Αλεπουδέλληδων.
Σε μία από τις τελευταίες του επισκέψεις στον Καλαμιάρη , ο Οδυσσέας Ελύτης εναπόθεσε ένα λουλούδι στο παράθυρο του παλαιού πύργου της οικογένειας και αναζήτησε την βρύση, την αποκαλούμενη « Λεμονού», εκφράζοντας παράλληλα την απογοήτευσή του για την καταστροφή της.
Συμφωνητικό του Θρασύβουλου Αλεπουδέλλη με τους Χρήστο Παπαϊωάννου και Γιαννίκο Μιχαήλ Πλιαπλιά για την ενοικίαση καφενείου στην Παναγιούδα ( 1906)
Τον οικισμό αναφέρει ο Οικονόμου Τάξης το έτος 1909**.Η παρουσία επίσης των « προχούντων» οικογενειών της Μυτιλήνης , Παρίτση, Βενλή, Παπαπαναγιώτου, Χατζηαποστόλου, Παπαϊωάννου, Χατζηχριστόφα, Μητρέλια, Καψιμάλη, Σουρλάγκα, Φουρτούνα κ.α. συνδέθηκε με την ανέγερση των γνωστών τρίπατων «Πύργων» του Καλαμιάρη και την αποκορύφωση της αίγλης του οικισμού.
ROBERT HADKINSON-ΦΟΙΝΙΚΟΔΑΣΟΣ
Την περιοχή βόρεια του οικισμού επέλεξε ως μόνιμη κατοικία της στα τέλη του 19ου αιώνα, η αγγλική οικογένεια Άτκινσον. Η γενικότερη δραστηριότητα της οικογένειας με επικεφαλής τον Ροβέρτος Άτκινσον ( 1840-1923), στα γύρω χωριά αλλά και στην πόλη της Μυτιλήνης, συνδέθηκε με εργοστάσια στη σημερινή βιομηχανική περιοχή των Παμφίλων και με τη δημιουργία του περίφημου «Φοινικοδάσους» στη θαλάσσια περιοχή του Καλαμιάρη. Η ανάθεση της κατασκευής των υδραυλικών εγκαταστάσεων του διδακτηρίου του Γυμνασίου της Μυτιλήνης (1890) από την Εφορεία των Φ.Κ.Μ. στο μέλος της οικογένειας Φρειδερίκο Άτκινσον, αποδεικνύει τις ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις, που αυτός κατείχε.
Εκείνο όμως που ως τις μέρες μας παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι το γνωστό, μικρό δάσος, αποτελούμενο από 26 περίπου μεταφερόμενους απ την Αίγυπτο με πλοίο Φοίνικες ( Phoenix Canariensis) , διατεταγμένους σε δύο σειρές από Βορρά προς Νότο. Το Φοινικόδασος ή « η μπαχτσές τ Γκλιζέλ» όπως αυτό ήταν γνωστότερο στους περιοίκους, φιλοξένησε λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς του, σημαντικές εκδηλώσεις της περιοχής , συχνές εκδρομές και επισκέψεις.
Η τοποθέτηση στο έδαφος των φοινικόδενδρων απ τον Άτκινσον ήταν υποδειγματική, όπως αποδεικνύει η φωτογραφία του ζεύγους Δημήτρη και Ευρώπης Παπαγεωργίου κατά την επίσκεψη τους στο παρακείμενο περιβόλι και στο Φοινικόδασος( δεκαετία 1930) . Με την πάροδο των ετών ο αριθμός των φοινικόδενδρων έχει σχεδόν διπλασιαστεί εξαιτίας της άναρχης αυτοφυούς δραστηριότητας που προήλθε απ τους καρπούς των κυρίως δέντρων, μεταμορφώνοντας στην κυριολεξία το καλαίσθητο δασύλλιο
Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στο νησί, αρκετοί πατριώτες συνέχισαν τον αγώνα ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα στη Βόρεια Αφρική, φυγαδευμένοι τις ασέληνες νύχτες απ τους φοίνικες στην απέναντι Μικρασιατική ακτή. Αρκετοί μάλιστα από αυτούς ήταν ντυμένοι με τουρκικές ενδυμασίες βγαλμένες απ τα σεντούκια των κατοίκων του Καλαμιάρη, ώστε να μη γίνονται αντιληπτοί απ τους Τούρκους.
Ο ΚΑΛΑΜΙΑΡΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ
Κατά τις πρώτες δύο δεκαετίας του 20ου αιώνα ο Καλαμιάρης παρουσίασε τα πρώτα συμπτώματα απώλειας της αίγλης του. Κύριος λόγος ήταν η μετακίνηση του κέντρου βάρους της οικιστικής ανάπτυξης της Μυτιλήνης προς την πλευρά του αεροδρομίου με την παράλληλη ανέγερση από τις αριστοκρατικές οικογένειες εξαιρετικών αρχιτεκτονημάτων, όπως του αρχοντικού Αλεπουδέλλη κ.λ.π.. Η μετακίνηση αυτή συμπεριέλαβε αυτονόητα και τις πλουτοπαραγωγικές δραστηριότητες με αποτέλεσμα την σταδιακή εγκατάλειψη των πύργων του Καλαμιάρη. Οι περισσότεροι από αυτούς κατεδαφίστηκαν και οι πέτρες τους χρησιμοποιήθηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής για την κατασκευή οχυρωματικών έργων ή τροποποιήθηκαν αρχιτεκτονικά. Στις μέρες μας διασώζεται μικρός αριθμός, για να μας θυμίζει εν μέσω της επερχόμενης οπλισμένης, σκυροδεματικής θύελλας, τον παλιό καλό οικισμό.
Στη φωτογραφία διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά ο Πρόεδρος της τότε Κοινότητος Ρασβίτσος, ο Μαλιάκας Γ. Νιάνιας, αδελφός του Καθηγητή Δημήτρη Νιάνια ( ο πρόσκοπος στη μέση), η μαμή του χωριού Ελένη Καρεκλά και ο Αθανάσιος Βοστάνης. Στο βάθος αριστερά διακρίνεται και ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος ο Δυρραχίου).
Η απόκτηση πλούτου οδήγησε την οικογένεια Αλεπουδέλλη στη λογική των χορηγιών. Δύο βρύσες οι οποίες δεν υπάρχουν στις μέρες μας, η πρώτη εγγύς του πύργου της οικογένειας στον Καλαμιάρη και η δεύτερη στο χώρο του γηπέδου ποδοσφαίρου της Παναγιούδας, καθώς και το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ιερού Ναού της Παναγίας, ήταν έργα των Αλεπουδέλληδων.
Σε μία από τις τελευταίες του επισκέψεις στον Καλαμιάρη , ο Οδυσσέας Ελύτης εναπόθεσε ένα λουλούδι στο παράθυρο του παλαιού πύργου της οικογένειας και αναζήτησε την βρύση, την αποκαλούμενη « Λεμονού», εκφράζοντας παράλληλα την απογοήτευσή του για την καταστροφή της.
Συμφωνητικό του Θρασύβουλου Αλεπουδέλλη με τους Χρήστο Παπαϊωάννου και Γιαννίκο Μιχαήλ Πλιαπλιά για την ενοικίαση καφενείου στην Παναγιούδα ( 1906)
Τον οικισμό αναφέρει ο Οικονόμου Τάξης το έτος 1909**.Η παρουσία επίσης των « προχούντων» οικογενειών της Μυτιλήνης , Παρίτση, Βενλή, Παπαπαναγιώτου, Χατζηαποστόλου, Παπαϊωάννου, Χατζηχριστόφα, Μητρέλια, Καψιμάλη, Σουρλάγκα, Φουρτούνα κ.α. συνδέθηκε με την ανέγερση των γνωστών τρίπατων «Πύργων» του Καλαμιάρη και την αποκορύφωση της αίγλης του οικισμού.
ROBERT HADKINSON-ΦΟΙΝΙΚΟΔΑΣΟΣ
Την περιοχή βόρεια του οικισμού επέλεξε ως μόνιμη κατοικία της στα τέλη του 19ου αιώνα, η αγγλική οικογένεια Άτκινσον. Η γενικότερη δραστηριότητα της οικογένειας με επικεφαλής τον Ροβέρτος Άτκινσον ( 1840-1923), στα γύρω χωριά αλλά και στην πόλη της Μυτιλήνης, συνδέθηκε με εργοστάσια στη σημερινή βιομηχανική περιοχή των Παμφίλων και με τη δημιουργία του περίφημου «Φοινικοδάσους» στη θαλάσσια περιοχή του Καλαμιάρη. Η ανάθεση της κατασκευής των υδραυλικών εγκαταστάσεων του διδακτηρίου του Γυμνασίου της Μυτιλήνης (1890) από την Εφορεία των Φ.Κ.Μ. στο μέλος της οικογένειας Φρειδερίκο Άτκινσον, αποδεικνύει τις ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις, που αυτός κατείχε.
Εκείνο όμως που ως τις μέρες μας παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι το γνωστό, μικρό δάσος, αποτελούμενο από 26 περίπου μεταφερόμενους απ την Αίγυπτο με πλοίο Φοίνικες ( Phoenix Canariensis) , διατεταγμένους σε δύο σειρές από Βορρά προς Νότο. Το Φοινικόδασος ή « η μπαχτσές τ Γκλιζέλ» όπως αυτό ήταν γνωστότερο στους περιοίκους, φιλοξένησε λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς του, σημαντικές εκδηλώσεις της περιοχής , συχνές εκδρομές και επισκέψεις.
Η τοποθέτηση στο έδαφος των φοινικόδενδρων απ τον Άτκινσον ήταν υποδειγματική, όπως αποδεικνύει η φωτογραφία του ζεύγους Δημήτρη και Ευρώπης Παπαγεωργίου κατά την επίσκεψη τους στο παρακείμενο περιβόλι και στο Φοινικόδασος( δεκαετία 1930) . Με την πάροδο των ετών ο αριθμός των φοινικόδενδρων έχει σχεδόν διπλασιαστεί εξαιτίας της άναρχης αυτοφυούς δραστηριότητας που προήλθε απ τους καρπούς των κυρίως δέντρων, μεταμορφώνοντας στην κυριολεξία το καλαίσθητο δασύλλιο
Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στο νησί, αρκετοί πατριώτες συνέχισαν τον αγώνα ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα στη Βόρεια Αφρική, φυγαδευμένοι τις ασέληνες νύχτες απ τους φοίνικες στην απέναντι Μικρασιατική ακτή. Αρκετοί μάλιστα από αυτούς ήταν ντυμένοι με τουρκικές ενδυμασίες βγαλμένες απ τα σεντούκια των κατοίκων του Καλαμιάρη, ώστε να μη γίνονται αντιληπτοί απ τους Τούρκους.
Ο ΚΑΛΑΜΙΑΡΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ
Κατά τις πρώτες δύο δεκαετίας του 20ου αιώνα ο Καλαμιάρης παρουσίασε τα πρώτα συμπτώματα απώλειας της αίγλης του. Κύριος λόγος ήταν η μετακίνηση του κέντρου βάρους της οικιστικής ανάπτυξης της Μυτιλήνης προς την πλευρά του αεροδρομίου με την παράλληλη ανέγερση από τις αριστοκρατικές οικογένειες εξαιρετικών αρχιτεκτονημάτων, όπως του αρχοντικού Αλεπουδέλλη κ.λ.π.. Η μετακίνηση αυτή συμπεριέλαβε αυτονόητα και τις πλουτοπαραγωγικές δραστηριότητες με αποτέλεσμα την σταδιακή εγκατάλειψη των πύργων του Καλαμιάρη. Οι περισσότεροι από αυτούς κατεδαφίστηκαν και οι πέτρες τους χρησιμοποιήθηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής για την κατασκευή οχυρωματικών έργων ή τροποποιήθηκαν αρχιτεκτονικά. Στις μέρες μας διασώζεται μικρός αριθμός, για να μας θυμίζει εν μέσω της επερχόμενης οπλισμένης, σκυροδεματικής θύελλας, τον παλιό καλό οικισμό.
Στη φωτογραφία διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά ο Πρόεδρος της τότε Κοινότητος Ρασβίτσος, ο Μαλιάκας Γ. Νιάνιας, αδελφός του Καθηγητή Δημήτρη Νιάνια ( ο πρόσκοπος στη μέση), η μαμή του χωριού Ελένη Καρεκλά και ο Αθανάσιος Βοστάνης. Στο βάθος αριστερά διακρίνεται και ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος ο Δυρραχίου).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου